روش کود حیوانی دادن به درخت
کود دامی چیست و چه کاربردی برای باغ دارد؟
به مجموعه فضولات حیوان هایی مانند اسب، گاو، گوسفند، مرغ و سایر ماکیان و . . . که شامل ادرار، مدفوع و مواد بستری جمع آوری شده از دامداری ها است، کود دامی گفته می شود. با توجه به قیمت نهال؛ استفاده از کود دامی در مزارع و باغ ها، توسط کشاورزان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. کشاورزان با آگاهی از فواید بیشمار کود دامی در افزایش عملکرد محصول و در عین حال تولید محصولی سالم تر به استفاده از کود دامی در مزارع خود روی آورده اند. باغداران نیز بر اساس تجارب خود دریافته اند که استفاده از کود دامی در باغ بر تولید میوه تأثیر مثبت خواهد داشت. اما برای استفاده صحیح از کودهای دامی مانند سایر نهاده ها، باید با آگاهی از میزان و نحوه مصرف، از آن پیش روید.
معایب استفاده از کود دامی تازه (نپوسیده)
بعضی از باغداران کودهای دامی را مستقیما از محل نگهداری دام به باغ برده با خاک مخلوط می کنند. استفاده از کود دامی تازه معایبی دارد از جمله:
ممکن است کود دامی حاوی باکتری ها، انگل ها و سایر عوامل بیماری زای مضر برای انسان، دام یا گیاه باشد. استعمال کود دامی تازه در پای درختان میوه ممکن است موجب آلوده شدن میوه و برگ این درختان شده و مصرف آن برای انسان و یا دام زیان آور باشد.
هنگامی که کود دامی به صورت تازه در پای گیاه ریخته می شود، در وهله ی اول شروع به پوسیدن می کند. طی فرآیند پوسیدن، گاز آمونیاک تولید می شود. حجم بالا و کنترل نشده ی این گاز سمی، باعث سوزاندن ریشه گیاه یا درخت می شود.
کود دامی نپوسیده میزان نمک بالایی دارد. استفاده بی رویه و بدون برنامه ریزی، از این نوع کود باعث جمع شدن نمک در اطراف ریشه درختان می شود. تجمع بیش از حد نمک در خاک اطراف ریشه موجب می شود ریشه درخت نتواند آب، املاح و عناصر غذایی مورد نیاز خود را از خاک جذب کند و باعث می شود برگ های درخت به مرور زرد و خشک شده و بریزند.
به دلیل آنکه بذر اکثر علف های هرز دارای پوسته ی محکمی هستند، در سیستم گوارش حیوان هضم نشده و به صورت سالم دفع میشوند. کود دامی تازه ممکن است حاوی مقادیر زیادی از بذور متنوع علف های هرز دست نخورده باشد! وقتی کود دامی عملیات تخمیر و پوسیدن را طی نکرده باشد، این بذور قوه نامه خود را حفظ می کنند. استفاده از کود دامی تازه موجب پراکنده شدن بذر علف هرز در اطراف ریشه درختان می شود. سبز شدن علف هرز در اطراف درخت یا نهال، رشد رویشی درخت را کند می کند و در نهایت ممکن است برگ درختان خشک و زرد شده و موجب افت کیفیت میوه درخت شود.
کود دامی تازه می تواند میزان زیادی ازت را به خاک وارد کند. حجم کنترل نشده ازت در اطراف ریشه، تعادل رشد رویشی و زایشی درخت را بر هم میزند.
انواع کود دامی و ویژگی و خواص هر یک
- کود اسبی ازت فراوانی دارد، سرعت تخمیر آن زیاد است. در دسته کودهای گرم قرار می گیرد چون حرارت بالایی تولید می کند. عناصر غذایی آن در سطح متوسط است. د رمناطق سرد و مرطوب استفاده از کود اسبی توصیه می شود. چون اسب علوفه زیادی مصرف می کند و هنگام جویدن آن را به خوبی له نمی کند به همین دلیل بذر علف هرز زیادی در کود اسبی تازه وجود دارد. حتما از کود اسبی که به طور کامل پوسیده باشد استفاده شود.
- کود گاوی نیز حاوی ازت فراوان است. میزان رطوبت کود گاوی بیشتر از کود اسبی است. کود گاوی حاوی مواد بستری کاه است. کود گاوی سرعت تجزیه کمی دارد. حرارت آن پایین است و به کندی بالا می رود. به آن کود سرد هم گفته می شود. به دلیل هضم کامل تر علوفه، بذر علف هرز به نسبت کود اسبی در آن کمتر است. اما همچنان توصیه می شود از کود کاملا پوسیده استفاده شود.
- کود گوسفندی خشک است و در صورتی که پوسانده نشود به همان صورت در خاک باقی مانده و مواد غذایی آن به گیاه نخواهد رسید. نسبت به کودهای دیگر زودتر تجزیه شده و در دسته کودهای گرم قرار می گیرد.
- کود مرغی و ماکیان عناصر غذایی بالایی دارد. میزان پتاسیم و فسفر کودهای مرغی بسیار بالاست. میزان مصرف ان کم است و باید با دقت انجام شود. معمولا این نوع کود را با سیار کودهای حیوانی مخلوط می کنند. همچنین به صورت محلول در آب به گیاه یا درخت می رسانند. مصرف زیاد آن موجب سوختن و از بین رفتن گیاه می شود.
نکته مهمی که درباره کودهای حیوانی حائز اهمیت است این است که با وجود آنکه میزان فسفر کودهای دامی نسبت به کودهای شیمیایی بسیار کم است، اما فسفر کودهای دامی بسیار راحتتر جذب خاک و گیاه می شود.
از چه روشی برای پوساندن و فراوری کود دامی استفاده کنیم؟
برای پوساندن کود دامی بهتر است از یک چاله برای انبار نمودن کود استفاده شود، البته می توان کود را در روی زمین نیز دپو نمود. کود نپوسیده دامی را در چاله ریخته و به اندازه یک چهارم آن کاه و کلش و برگ و ضایعات باغی اضافه می کنیم.
وجود کاه و کلش و برگ موجب تسریع فرآیند تخمیر کود می گردد، سپس به ازای هر تن کاه و کلش و برگ، 100 تا 150 کیلوگرم اوره اضافه میکنیم و مخلوط حاصل را به طور یکنواخت مخلوط نموده و روی آن را با نایلون کاملا می پوشانیم، بعد از 3 تا 4 ماه و حداکثر 6 ماه، کود دامی و ضایعات گیاهی باغ، به کلی می پوسد و آماده استفاده می گردد.
به عبارتی دیگر کودهای دامی بایستی کاملاً پوسیده و عاری از آفات و بذور علف های هرز استفاده گردند. برای این کار می توان به ازای هر تن کود حیوانی، 10کیلو اوره استفاده کرد. کود نپوسیده نه تنها باعث تقویت خاک نمی شود، بلکه موجب کاهش نیتروژن خاک نیز می گردد چون کود حیوانی برای پوسیده شدن به ازت نیاز دارد. به همین ترتیب خاک فقیرتر می شود و تجزیه اولیه کود تازه حیوانی که سریع انجام می گیرد، موجب آزاد شدن آمونیاک و تجمع آن در مجاورت ریشه گشته و موجب خسارت به گیاه می گردد.
کود را بایستی به عمق 40-50 سانت ریخته و آب به آن اضافه شود تا حدی که از زیر کود آب بیرون نرود. دمای کود نباید از 70 درجه سانتیگراد بالاتر رود به همین دلیل با اندازه گیری دما میتوان متوجه شد.
البته روش جدید تر و سریع تری برای پوساندن کودهای دامی ایجاد شده است. استفاده از زئولیت پتاسیم مدت زمان پوساندن کودهای حیوانی را تا ۴ برابر کمتر می کند. در این روش به ازای هر تن کود حیوانی می توان حداقل با نسبت یک به چهار کود مورد نظر را بدست آورد.
کود پوسیده دامی چه نشانه هایی دارد؟
بوی تند فاضلاب حیوانی را نمی دهد. نرم است و اگر دست را داخل آن فرو کنیم گرمای خاصی احساس می شود. رنگ کود پوسیده روشن است و هر چه کود پوسیده تر باشد رنگش روشنتر می شود.
ابزار و روش کاربرد کود دامی در باغ چیست؟
در باغ ها کود را به وسیله در کانال کود و یا چالکود در حوزه فعالیت ریشه به خاک می دهند. دستگاه کود ریز باغی شامل یک مخزن می باشد که بنا بر وسعت باغ میتوان از نوع مخزن با حجم کمتر یا بیشتر استفاده کرد. درون دستگاه کودریز، سرند و خردکن قرار دارد تا کود با کیفیت بهتری در پای درخت قرار بگیرد. نوار نقاله زنجیری در کف مخزن کود را به سمت جلو و دریچه هدایت می کند. کود پس ازخارج شدن از دریچه بر روی نوار نقاله ای ریخته می شود و توسط این نوار به سمت کانال کود و یا چالکود و یا ردیف درختان هدایت شده و ریخته می شود.
گسترش ریشه معمولا در زیر سایه انداز درخت می باشد. باید دقت شود کانال کود یا چالکود بعد از این مکان حفر شود تا به ریشه درخت آسیبی نرسد. استفاده از کودهای دامی هم مانند کودهای شیمیایی باید به صورت برنامه ریزی شده و با محاسبه انجام شود. با توجه به نوع درخت، نوع خاک، خصوصیات آب، سیستم آبیاری نوع و میزان کود دامی مشخص می شود. استفاده از مخلوط کودهای حیوانی توصیه مناسب تری برای انواع درختان به شمار می رود.
چند توصیه برای کاربرد کود دامی در باغ ها:
- باغ پرتقال: توصیه می شود در باغ های پرتقال هر سه سال یکبار در آخر فصل زمستان 20 تا 30 تن در هکتار کود حیوانی (پلت مرغی) در حوزه فعالیت ریشه با خاک مخلوط گردد.
- نخلستان: توصیه می شود حداقل هر دو سال یکبار 30 تا 50 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده در خاک پای درختان پخش و مخلوط گردد. به طور کلی میزان کربن آلی در خاک پای درختان باید بیش از 1 درصد باشد. بهترین زمان مصرف در اواخر زمستان است.
- باغ انبه: زمان مناسب برای دادن کود دامی به درختان انبه، اواسط آذر تا اواسط بهمن ماه است.
- باغ پسته: در باغ های پسته نیز استفاده از کودهای دامی باید با مدیریت انجام گیرد. استفاده از کود مرغی به جهت آنکه غنی از عناصر فسفر، کلسیم، گوگرد و . . . است موجب بالا رفتن عملکرد درختان می شود. کود مرغی در شرایطی که خاک از نظر ازت، فسفر و . . . فقیر باشد و بافت متوسط تا سبکی داشته باشد توصیه می شود. در این حال باید باغ با آب مناسب و به خوبی آبیار ی شود. در مناطقی که زمین و آب شوری بالایی دارد، استفاده از کود مرغی توصیه نمی شود. نباید کود مرغی را هر سال به زمین داد. چون در گذر زمان باعث تخریب ساختار خاک می شود. کود گاوی و گوسفندی نیز در باغ های پسته به کار برده می شود. کود گاوی در مقایسه با کود گوسفندی در شرایطی که خاک شوری بیشتری دارد، بافت آن سنگین تر است و تعداد آبیاری بیشتری انجام می گیرد، توصیه می شود.
منبع :