هنرمندان برای نظام چه می‌کنند؟
چندی پیش یکی از شخصیت های مذهبی و سیاسی خراسان در دیدار با وزیر ارشاد درباره بقای برخی از بزرگان عرصه سیاسی اظهاراتی داشت اما هر دو سخنرانی مورد انتقاد و هجمه تهاجمی قرار گرفت. جنبه مثبت در حال بررسی است.
قبل از بیان آن اظهار نظرها توجه به این نکته ضروری است که در نظام جامعه و تمدن بدون نگاه به مهارت هیچ بخش، بنیاد، نهاد و سازمان جامعه و اساساً اداری، ارزش و قدرتی وجود ندارد. ساختار از جمله اجتماعی – سیاسی. یا فرهنگ ها بر اساس نیازهای امروزی و واقعی شکل می گیرند و البته رسالتی بر دوش دارند که در صورت نبود آن خللی در زندگی انسان حتی مشاغل و فعالیت های شخصی ایجاد می شود، یعنی رفع نیاز یا گره گشایی. مشکلات انسانی آنها به وجود می‌آیند، مشکل نیاز و آسایش است که در اکثر مشاغل است، یا آرامشی است که فعالیت‌های فرهنگی معنوی مسئول آن است، در غیر این صورت با بحران مشروعیت بقا مواجه می‌شوند که تنها با حمایت رانت و تبلیغات دروغین ممکن است ادامه یابد. که نشانه های زوال و فروپاشی است .
برگردیم به صحبت های دو نفر که یک بخش یا نقد یک اقدام موثر داشتند. در یک سخنرانی از هنرمندان انتقاد شد که شما برای نظام چه کرده اید و در سخنرانی دیگر از مردم پرسیده شد که چه منافعی برای مردم دارید و سوال هر دو فارغ از انگیزه و جایگاهشان قابل تامل است. با احترام نگاه کرد. این سوال یکی از اساسی ترین معیارهای منطقه ای شدن ساختار یا جایگاه اداری است و باید مدام پرسید که کارکرد و نقش آنها برای جامعه و مردم چیست؟
هنرمندان محترم ممکن است آن شخص را اذیت کنند، زیرا او را آزار می دهند و از او انتقاد می کنند و گاهی به او حمله می کنند، اما باید کمی منصفانه بود و طرح را میمون و ارزشمند دانست. این سوال فقط مربوط به هنرمندان یا افراد خاص نیست، بلکه مربوط به تمامی تشکل های رسمی و غیررسمی است تا در صورت بی اثر بودن هر یک، سریعا نسبت به اصلاح و حتی حذف اقدام کنند. سوال اصلی این است که چرا باید مبالغ هنگفتی را از جیب مردم در بخش یا نهادها و سازمان‌های ناکارآمد خرج کند و به عبارت دیگر چرا مردم باید هزینه‌های سنگینی را بپردازند، بدون اینکه منفعتی داشته باشند؟
هنرمندان از همه اقشار باید از چنین سؤالاتی استقبال کنند و بدون هیچ تردیدی مسئولانه به آنها پاسخ دهند و از دیگران بخواهند که چالش پاسخ به آنها را – با ذکر دقیق هزینه های عملیاتی – انجام دهند. این سوال بسیار ارزشمند و مهم است، هر چند با تاخیر بسیار به آن پرداخته شده است. یکی از معانی کلام پیامبر اسلام (ص) احتمالاً این است: ব্যক্তি ব্যক্তি هر شخص، سازمان و نهادی باید در قبال این سوال پاسخگو باشد و واضح و اساسی است و اگر تا به حال با چنین سوالی برخورد نکرده اید. از طرف هر کسی یا سازمان شما، این یک اشتباه بزرگ خواهد بود و مطمئناً باعث آسیب می شود، زیرا تنها در مواجهه با این چالش، دستگاه های ناکارآمد شناسایی و بازتعریف یا توجیه می شوند.
البته دو راه برای نشان دادن کارایی و اثربخشی هر بخش وجود دارد. نگرش (موثر) جامعه نسبت به آن بخش یا سازمان چگونه است و به نظر می رسد همه سازمان ها و نهادها را باید با این دو معیار و معیار وجودی سنجید. حمایت و تقویت نگاه مردم و بر اساس آن و در صورتی که بخشی از مهارت و کارآمدی قابل دفاعی بهره نبرد، او را از ساختار جامعه، چه هنر و هنرمند و چه حتی وزارت ارشاد، حذف کرده است. یا سازمان دیگری!
*عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی